Özel Çocuklar Eğitim Derneği (ÖÇED) Başkanı ve Algı ABA Terapi ve Çocuk Gelişim Merkezi Kurucu Ortağı Parin Yakupyan da depremin özel gereksinimli çocuklara etkisini Agos’a değerlendirdi.

Özel gereksinimli çocukları deprem nasıl etkiledi? Genel durumları hakkında bilgi verir misiniz?

Bu deprem 12 şehri etkilemiş gibi gözükse de, aslında bütün ülkeyi etkiledi. Şehirlerinde kalanlar, farklı şehirlere göç etmek zorunda kalanlar… Bu süreçte normal gelişim-özel gelişim ayrımı olmaksızın yüzbinlerce insanın düzeni bozuldu. Fakat özel gereksinimli bireylerin yaşanan bu durumu tolere etmesi, diğer insanlara göre farklı oluyor.

Depremin olduğu dönemden beri belki gündemde olan konuların başında barınma problemi geliyordu. Özel gereksinimli bireyler arasında bu durumdan en çok etkilenenler otizm tanılılar oldu. Yıkık evine girmek isteyen çocuklarımız vardı. Toplu kalınan konteynerlerde ya da çadırlarda davranış problemi gösterdiği için, olduğu ortamlardan kovulan ve sokaklarda kalan ailelerimiz oldu. Bu süreçte, farkındalık konusunda ne kadar geri olduğumuzu bir kez daha anladık aslında. Büyük afetlerde otizmli bireylerin toplu halde birlikte kalabilecekleri mekânlara ihtiyaç olduğunu yine bu süreçte öğrendik. Rutinleri olan oyuncakları, tabletleri, eşyaları enkaz altında kaldığı veya kırıldığı için davranış problemi sergileyen otizmli çocuklar var. Pekiştirici olan gıdalara ulaşamadığı için davranış problemleri çıkaran çocuklar oldu. Genel anlamda bakıldığında rutinleri tamamen bozulduğu için davranış problemleri artık müdahale edilemez hale geldi.

Bu süreçte beslenme konusunda tarafımıza ulaşan yüzlerce istek oldu. Bunun yanı sıra, giyim konusu da aynı şekilde. Aslına bakılırsa insanların özel-normal ayrımı olmaksızın temel insani ihtiyaçlar konusunda genel destek talepleri oldu. Önce bunlar giderilmeliydi ki diğer hususlar da gündeme alınabilsin.

Biliyorsunuz ki özel gereksinimli bireyler için özel eğitim temel bir ihtiyaç. Depremde bölgede bulunan birçok özel eğitim kurumu ya yıkıldı ya da kullanılmaz hale geldi. Eğitimciler arasında vefat edenler oldu; yaralananlar, şehirleri bırakanlar oldu. İnsanlar yaşamlarını bırakıp yanlarına hiçbir şey alamadan şehir değiştirmek zorunda kaldı. Temel ihtiyaçlar kısmen giderildikten sonra eğitim konusu gündeme gelmeye başladı. Okullar ve özel eğitim merkezleri hâlâ kapalı. Online eğitim de herkes için verimli olamıyor. İnsanlar kendi aralarında örgütlenerek çözüm üretme gayretine girdiler. Depremden etkilenen şehirlerde eğitime devam etmek isteyenlerin de eğitimci, materyal eksiklikleri oldu. Bunların temini için gayret gösterdik, insanlar da çaba gösterdi ve gösteriyor. Eğitim için şehir değiştiren aileler içinse kurumlar seferber olmaya gayret ettiler, ücretsiz eğitim vermeye çalıştılar. Maliyetli eğitim türlerinde ise insanlar sponsor arayışına girdiler. Bunun öncesinde bu ailelerin barınma, eşya, giyim, gıda ihtiyaçları karşılanmaya çalışıldı.

Özel gereksinimli bireylerin kullandığı ilaçların temini konusunda zorlanan aileler oldu. Biz, dernek olarak, bize ulaşan her türlü ihtiyaca çözüm üretmeye çalıştık. Hâlâ da çalışıyoruz.

Toplumsal duyarlılıkla, elimizden gelen desteği kendilerine sunmak adına üzerimize düşen vazifeleri yapmaya çalışıyoruz. Bireylerin ve ailelerin kısa süre içerisinde normal hayat akışına dönmeleri ne yazık ki beklenmiyor. İnsanların kayıpları, travmaları, acıları mevcut. Ailelerin psikolojileri de onarılması gereken unsurların başında geliyor. Ebeveynler sağlıklı bir ruh haline sahip olacak ki çocuklarına fayda sağlayabilsinler. Ülke olarak hepimizin sorumluluk alması gereken bir dönemdeyiz. Yaralarımızı sarmak için birlikte mücadele etmeliyiz.

Sizin eğitim kurumunuza deprem bölgelerinden gelen otizm tanılı bireyler var mı? Aileler deprem sonrası nasıl mücadele ediyor?

Evet, deprem bölgesinden aileler geldi. Bu ailelerimize, çocuklarının eğitim ihtiyaçlarını belirledikten sonra destek olmaya gayret ediyoruz. Gelen ailelerimizden gördüğümüz, kendilerini unutup çocuklarının geleceklerine odaklandıkları yönünde. Düzenleri tamamen bozulmuş durumda. Akrabalarının yanında ikamet eden de var, otelde kalan da. Onlar da burada geçici olarak kaldıklarının farkındalar. Fakat kaldıkları süre boyunca çocuklarının eğitimden uzak kalmasını istemiyorlar. Biz de bu düşünce ve eylemlerine destek oluyoruz. İnsanlar yaşamaya devam etmek için ayakta kalmaya çalışıyorlar, destek olabiliyorsak ne mutlu bize.

Ayrıca özellikle sosyal medyada, özel gereksinimli ailelerimizle oluşturduğumuz gruplarla, şehrimize gelen ve farklı şehirlerde olan ailelerin ihtiyaçlarını gidermek için çalışmalar yapıyoruz. Bu çalışmalar sayesinde birçok çocuğumuzu ve ailemizin yaşamlarını kolaylaştırmayı hedefliyoruz.
KAYNAK: https://www.agos.com.tr/tr/yazi/28408/otizmliler-icin-ozel-alan-ve-egitim-sart